Muntgewichten en muntgewichtdozen uit de Nederlanden

(schaaltje van een muntbalans, omstreeks 1400)


Gewoonlijk is één schaaltje van een balans voor muntweging voorzien van een makersmerk.
Op de evenaar zelf is vrijwel nooit een merk aangebracht; daar is onvoldoende ruimte voor (in tegenstelling tot de grote ijzeren evenaars voor gewone weging).

Schaaltjes met omgevouwen hoekpunten zijn meestal uit Keulen afkomstig. Er zijn echter ook vlakke schaaltjes uit Keulen bekend.
Vanaf 1587 wordt er soms een jaartal rond merk afgeslagen.

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	-	leeuw, ovaal	Abraham Groengraft / Jacob l'Admiral	Amsterdam	Schaalmerken
	ILA	leeuw, pijlenbundel, zwaard, kroon	Jacob l'Admiral	Amsterdam	Schaalmerken
	WK	pijl, hart	Wouter Koenen	Amsterdam	Schaalmerken
	IL	pijl, hart	J. Langenberg	Amsterdam	Schaalmerken
	PILC	leeuw, pijlenbundel, zwaard	Pieter Jacob le Cointe	Amsterdam	Schaalmerken
	SGN	leeuw, pijlenbundel, zwaard, kroon	Stephanus Gerardus Nagel	Amsterdam	Schaalmerken
	TAN	leeuw, pijlenbundel, zwaard	Theodorus Antonius Nagel	Amsterdam	Schaalmerken
	GDN	zwaard	Guilliam de Neve	Amsterdam	Schaalmerken
	IDN	zwaard	Jacob de Neve	Amsterdam	Schaalmerken
	HBO	ovaal, hoorn	Hendrik Barendsz Odendal	Amsterdam ?	Schaalmerken
	-	leeuw, schild	Roelof Woutersz van der Schure	Amsterdam	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	-	ster, cirkel / vijfhoek	Jan Willemsz van Coppenol	Haarlem	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	IS	hoorn, schild	Jacob Somer / Soomer	Hoorn	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	IF	ster, schild	onbekend IF	Middelburg	Schaalmerken
	II	schild, rijksappel	onbekend Middelburg II	Middelburg	Schaalmerken
	IVL	schild, rijksappel	onbekend Middelburg IVL	Middelburg ?	Schaalmerken
	-	burcht, leeuw, golven	onbekend Middelburg 001	Middelburg	Schaalmerken
	-	burcht, halve maan	onbekend Middelburg 002	Middelburg	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	IDB	ster, schild	Jan Davidsz Boudringen	Rotterdam	Schaalmerken
	-	hoorn	Isaac (II) Deelen	Rotterdam	Schaalmerken
	ID	hoorn, cirkel	Isaac (II) / Isaac (III) Deelen	Rotterdam	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	AC	kroon hamer	Andries Caers	Antwerpen	Schaalmerken
	IDB	zwaard	Jacob Jansz de Backer	Amsterdam, Antwerpen	Schaalmerken
	DB		Franciscus Joannes de Batist	Antwerpen	Schaalmerken
	IC		Joannes Theodorus Josephus Carolus	Antwerpen	Schaalmerken
	GD	kronen eikel schild	Gerard / Geeraerdt (van) Dunwalt	Antwerpen	Schaalmerken
	N		Jacobus Franciscus Neusts	Antwerpen	Schaalmerken
	IFW / W	driehoek / cirkel	J.F. Wolschot	Antwerpen	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	IM	kroon	Joachim Jéan Matthieu	Bergen (Mons)	Schaalmerken
	IBS	kroon	Jéan Baptiste Sprimant	Bergen (Mons)	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	b	schild, kroon	onbekend Brugge 001	Brugge ?	Schaalmerken
	AVD	lelie, kroon	Antonie van Diest	Brugge	Schaalmerken
	IS	vuurstaal, zwaard	Jan Somers	Brugge	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	DC	rechthoek, leeuw, schild	Gerard de Corduanier	Brussel	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
		hoorn, kabelrand	onbekend Gent	Gent	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	-	schild, blokjes, kroon	François Joseph Vandenberg / Poissinger & Vandenberg	Luik	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	-	bloem	Jacques Auguste Heynderickx	Sint Niklaas	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	TVA	schild, bel, kronen	Tönnis von Aachen	Keulen	Schaalmerken
	AB	schild, dubbelkoppige adelaar	Arnoldt von Bochum	Keulen	Schaalmerken
(nog geen merk)	AR	schild, ster	Anton Reidt	Keulen	Schaalmerken
	IVB	schild, pijlen, hart	J. von Bochum ?	Keulen	Schaalmerken
	CVD	schild, kronen, plus	onbekend Keulen CVD	Keulen	Schaalmerken
	GD	schild, kronen, eikel	Gerhard von Düssel (Dassel)	Keulen	Schaalmerken
	HD	pijl, hart	Hermann von Düssel (Dassel)	Amsterdam, Antwerpen, Keulen	Schaalmerken
	TD	schild	Thomas von Dortman	Keulen	Schaalmerken
	BVE K	schild, dubbelkoppige adelaar	Bertram von Engelskirchen	Keulen	Schaalmerken
	IVE	schild, bel	Jan von Essen 001	Keulen	Schaalmerken
	IE	schild, bel, kronen	Jan von Essen 002	Amsterdam, Keulen	Schaalmerken
	RVE	schild, leeuw	Rutger von Essen	Keulen	Schaalmerken
	WVE	schild, raap	Wilhelm von Essen	Keulen	Schaalmerken
	PTC	schild	onbekend Keulen PTC	Keulen	Schaalmerken
	CI	schild, lelie	onbekend Keulen CI	Keulen	Schaalmerken
	_I	kronen	onbekend Keulen _I	Keulen	Schaalmerken
	IK	kerk	Johannes Kirch	Keulen	Schaalmerken
	IL	schild, pijlen, hart	Johann Langenberg	Keulen	Schaalmerken
	AVL	spoor	Arndt von Langenberg ?	Amsterdam, Keulen	Schaalmerken
	IVM	schild, leeuw	onbekend Keulen IVM	Keulen	Schaalmerken
	MM	schild, kronen	Matthias Medtman	Keulen	Schaalmerken
	TM	schild, pijlen	Tönnis Medtmann	Keulen	Schaalmerken
	BO	schild, bloem	Bernd (von) Odendal	Amsterdam, Antwerpen	Schaalmerken
	WO	schild, eikel	Wilhelm Odendal	Keulen	Schaalmerken
	BO	schild, lelie	Berndt Odenthal	Keulen	Schaalmerken
	TR	schild, ster	Anton Reidt	Keulen	Schaalmerken
	XT	schild, kronen	onbekend Keulen XT	Keulen	Schaalmerken
	W		Weber ?	Keulen	Schaalmerken
	AVW	schild, hamer	onbekend AVW		Schaalmerken
	DW	schild, kronen, eikel	onbekend Keulen DW	Keulen	Schaalmerken
	-	schild, kronen	onbekend Keulen 001	Keulen	Schaalmerken
	-	achthoek, parels, maagden	onbekend Keulen 002		Schaalmerken
	-	schild, bel	onbekend Keulen 003 (de eerste ijkmeester 'N.N.' te Keulen, 1553-1555)	Keulen	Schaalmerken
	-	schild, blokjes, kronen	onbekend Keulen 004		Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	-	hand	onbekend Hamburg 001	Hamburg	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	CM	8	Christoph Mangold / Mangolt / Mangelt	Neurenberg	Schaalmerken
	HW	weefspoel gekruist	Hans Weber	Neurenberg	Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	-	parels, hoofd, randschrift L•DE_AERL__	onbekend Frankrijk 001		Schaalmerken
	-	parels, kroon, randschrift _•VGVE_E•BALA	onbekend Frankrijk 002		Schaalmerken
	-	parels, grimas, SVI LITOEN	onbekend Frankrijk 003		Schaalmerken
	-	parels, burcht, randschrift _DENERAL_	onbekend Frankrijk 004		Schaalmerken
	-	cirkel, kroon, (pseudo-omschrift)	onbekend Frankrijk 005		Schaalmerken
	-	parels, (grimas?), randschrift _AI_	onbekend Frankrijk 006		Schaalmerken
	-	parels, kroon, randschrift LE+DENERAL+	onbekend Frankrijk 007		Schaalmerken
	-	parels, burcht, randschrift LE+DENERAL+	onbekend Frankrijk 008		Schaalmerken
	-	parels, burcht, randschrift _TVRONVSE	onbekend Frankrijk 009		Schaalmerken
	-	parels, lelie, randschrift POIS FLOR	onbekend Frankrijk 010		Schaalmerken
	G	kroon, lelie, randschrift LACQ	onbekend Frankrijk 011		Schaalmerken
	ILN	cirkel parels kroon	onbekend Frankrijk 012		Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	A		onbekend A 001	Antwerpen, Hamburg	Schaalmerken
	A	schild, cirkels	onbekend A 002		Schaalmerken
	A	schild	onbekend A 003		Schaalmerken
	b	schild	onbekend b 001	Brugge ?	Schaalmerken
	B	schild	onbekend B 002	Antwerpen	Schaalmerken
	DB	rechthoek	onbekend DB		Schaalmerken
	GB	achthoek, krans	onbekend GB	Amsterdam	Schaalmerken
	HB	schild, bloem	onbekend HB		Schaalmerken
	IB	schild, pijlen, hart, ster	onbekend IB 001	Amsterdam	Schaalmerken
	IB	pijl, hart	onbekend IB 002	Amsterdam, Hamburg	Schaalmerken
	GVC	schild, lelie	onbekend GVC		Schaalmerken
	BD	rechthoek	onbekend BD		Schaalmerken
	WD	hoefijzer	onbekend WD 001	Hamburg, Keulen, Antwerpen	Schaalmerken
	WD	hart, pijlen	onbekend WD 002	Engeland	Schaalmerken
	PE	schild	onbekend PE		Schaalmerken
	LVG	schild, hart, vuurstaal, vlammen	onbekend LVG		Schaalmerken
	TK	schild, pijl, hart	onbekend TK	Antwerpen	Schaalmerken
	AL	pijl, hart	onbekend AL		Schaalmerken
	IVL	schild, hart	onbekend IVL		Schaalmerken
	M	schild	onbekend M		Schaalmerken
	IM	tang	onbekend IM	Amsterdam	Schaalmerken
	BVO	schild, hoorn	onbekend BVO	Antwerpen	Schaalmerken
	WO	schild, hart, pijl	onbekend WO		Schaalmerken
	MVP	stokkenkruis, lelie	onbekend MVP		Schaalmerken
	S	cirkel	onbekend S		Schaalmerken
	T	schild	onbekend T		Schaalmerken
	IPV	cirkel, parels, schild, leeuw	onbekend IPV		Schaalmerken
	W	kroon	onbekend W		Schaalmerken
	-	lelie, ruit	onbekend 001		Schaalmerken
	-	sierkan	onbekend 002		Schaalmerken
	-	pijl, hart, schild	onbekend 003		Schaalmerken
	-	pijl, hart	onbekend 004		Schaalmerken
	-	lelie	onbekend 005		Schaalmerken
	-	ster, kroon	onbekend 006		Schaalmerken
	-	schild, lelie	onbekend 007		Schaalmerken
	-	cirkel, kroon	onbekend 008		Schaalmerken
	-	cirkel, adelaar	onbekend 009		Schaalmerken
	-	rad (wiel)	onbekend 010		Schaalmerken
	-	schild, blad	onbekend 011		Schaalmerken
	-	schild, lelie	onbekend 012		Schaalmerken
	-	lelie, kronen, schild	onbekend 013		Schaalmerken
	-	kroon, schild	onbekend 014		Schaalmerken
	-	zevenpas, kroon	onbekend 015		Schaalmerken
	-	schild	onbekend 016		Schaalmerken
	-	(onduidelijk)	onbekend 017		Schaalmerken
	-	gekruiste sleutels	onbekend 018		Schaalmerken
	-	leeuw, cirkel	onbekend 019		Schaalmerken
	-	zespas, bloem, schild, leeuw	onbekend 020		Schaalmerken
	-	schild, (randschrift)	onbekend 021		Schaalmerken
	-	schild, leeuw	onbekend 022		Schaalmerken
	-	kroon of adelaar ?	onbekend 023		Schaalmerken
	-	paaslam	onbekend 024		Schaalmerken
	-	lelie	onbekend 025	Amsterdam	Schaalmerken
	-	ruit, parels, lelie	onbekend 026		Schaalmerken
	-	schild, lelie	onbekend 027		Schaalmerken
	-	adelaar, cirkel	onbekend 028		Schaalmerken
	-	leeuw, cirkel	onbekend 029		Schaalmerken
	-	leeuw, schild	onbekend 030		Schaalmerken
	-	ster	onbekend 031		Schaalmerken
	-	vorst, troon, zwaard, scepter	onbekend 032		Schaalmerken
	-	blaasbalg	onbekend 033		Schaalmerken
	-	cirkel, schild, lelie	onbekend 034		Schaalmerken
	-	schild, leeuw	onbekend 035		Schaalmerken
	-	hoorn	onbekend 036	Hamburg ?	Schaalmerken
	-	parels, rondschrift, IACOPDOTEMAN, parels, kop, kroon	onbekend 037		Schaalmerken
	-	lelie	onbekend 038		Schaalmerken
	A	schild	onbekend 039		Schaalmerken
	-	adelaar	onbekend 040		Schaalmerken
	-	kroon, hamer	onbekend 041	Antwerpen	Schaalmerken
	-	ster, parel, cirkel	onbekend 042		Schaalmerken
	-	kroon, lelie, tekst	onbekend 043		Schaalmerken

Afbeelding	Initialen	Omschrijving	Balansmaker	Gebruikt in	Schaalmerken
	-	kroon	vals 001		Schaalmerken